Over ijs

Zwerven over bevroren water


Fotobijschriften

paginabijschrift
OmslagGeorgina (deelnemer bij een schaats-safari) haalt een drone uit haar rugzak en maakt deze foto terwijl we in het laatste uur van de tocht terug schaatsen na een dag over mooi glad (iets bewaterd) ijs.
4We hebben berichten gehad dat Noord Vättern (twee na grootste meer van Zweden) dicht ligt met nieuw ijs. Maar tot hoever is het naar het zuiden schaatsbaar? We willen mooi ijs en het is de laatste dag, voor de groep teruggaat naar Nederland. Nog even kikken op het ijs. In het donker gaan we op weg. Na een half uur over hoog besneeuwde tracks komen we aan de westkant bij het nieuwe ijs. Zo ver het oog reikt prachtig zwart ijs, windstil. IJs dat net dik genoeg is om langs de kant met 100 kilo zware mensen te schaatsen. Het ijs dondert en kraakt, maar we blijven er op en maken een prachtige tocht, heel vroeg in de ochtend.
6Zouden we aan het eind van de middag nog een extra meer kunnen pakken? Het heeft hard gedooid. Ik test het ijs wat verder op het meer, maar ook daar is het te zacht aan de oppervlakte. Niet schaatsbaar. Wachten op een koude nieuwe morgen met opgevroren ijs.
10Bij klunen over een akker blijft wel eens wat hangen.
14Een tak in de schaduw is gevangen in smeltwater dat hoger in de boom is gesmolten.
19De westkust van Friesland is heel ondiep. Met westenwind wordt het ijs op de bank gedreven, ongeveer 500 meter uit de kust. Altijd spectaculair. Duidelijk is te zien dat het kernijs onderop niet dik is, de toplaag van bevroren sneeuw is veel dikker.
22Met stokken kun je goed ijs testen. Hier wordt dat getraind.
26In rood staan de tochten die ik deed in de laatste 20 jaar. En hier mist het meeste van Nederland, Finland, Oostenrijk en Hongarije.
30Hoe gaan we verder op zee west van Estland?
35Het ijs is erbarmelijk slecht, en het is nog hard. We stonden om 05:00 uur in de schemer aan het ijs (03:30 uur op). We weten dat we tot 11.00-11:30 uur hebben, daarna wordt het ijs moeras. Wat is het juiste traject door deze shitzooi tussen eilandjes midden op Vänern?
40De groep is gecheckt, er is een routeplan en we zijn op weg.
46Een foto uit het begin in Zweden. Bij de LLK. Mats, ijsgids en een van mijn mentoren, gaat deze groep voor. Bengt, een huisvriend, is ook mee.
50Voorjaarsijs. De verticale kanaaltjes zijn duidelijk zichtbaar.
55In Duitsland kijken we naar de te volgen route. We hebben een Duitse familie mee die precies de opstapplekjes weet. In Duitsland is de meeste oever privé bezit en daar loop je niet zomaar over naar de weg.
61Het ijs in Noorse fjorden is zout. Zouter dan het brakke water in de Oostzee. Het bevriest langzamer en is zachter. Maar nog steeds schaatsbaar. En dan kom je een gezellige familie tegen die de zwakke plekken weet te duiden.
66Elke brug dwingt je door de knieën.
70De Hardanger Vidda. Een hoogvlakte in Noorwegen nabij Oslo waar het 10 graden kouder is dan op zeeniveau. Er zijn heel wat meteoprogramma's die dat niet goed aangeven. Je kunt er al vroeg in de herfst schaatsen.
74Even rusten aan de rand van een eiland. Op hoogte kun je ook beter de structuur van het ijs inschatten voor de vervolgroute. We kijken hier uit over de binnenzee ten noordoosten van Stockholm. Aan de andere kant ruist de zee.
80IJsroosjes zo ver het oog reikt. Het duidt vaak op wat dunner ijs, maar is hier wel schaatsbaar.
85Even poseren voor een foto nadat we in de noord-west scherenkust van Zweden een open stuk zee aantreffen. We kunnen niet verder.
90Een beetje poedersneeuw is fijn om wakken en breuklijnen te onderscheiden.
99Soms is een rots echt imposant.
104Niet goed afgedooid ijs in Finland. En reken maar dat we daar overheen gaan om bij mooier ijs te komen.
110Op de Muritzsee in Duitsland. Het werd een rondje van ruim 80 km die dag. Met dank aan een ijsverslag van een dag eerder waar het net niet lukte om goed rond te komen. Wij hoefden zo minder de goede route uit te vinden.
115Een stuwmeer in Tsjechië. Verschrikkelijk imposant die steile rotsen vanuit het water.
118Een Duitser moet je ook in de winter niet storen. Totdat je een schaatsende tegenkomt. Dan wordt het altijd gezellig.
120Als er ijs ligt, is de Bosbaan niet van de roeiers maar van schaatsers. Ik heb daar heel wat kilometers geroeid, maar nog nooit geschaatst.
124Kinderdijk mag niet ontbreken. Maar dit kan natuurlijk overal in Nederland zijn.
130Oostkust van Zweden, aan de buitenkant van de scheren. We onderzoeken of er ook aan de andere kant van het eiland verder geschaatst kan worden.
140Soms kom je niet langs een stuk dun ijs en ga je langs de rand van het meer.
146Soms is ijs onmetelijk. En als de wind dan midden op de dag wegvalt is het heel stil.
151Je ontkomt niet aan een wandelingetje. Al was het maar naar en van het ijs.
160En dat was het dan. Verderop is water. De zomer is het grote wak.

Het boek
De auteur
Filmpjes: Zweden
Filmpjes: Duitsland
Filmpjes: Nederland


Verwijzingen


pagina 33 | Vorstgraden tellen

Voor het bepalen van ijskansen is van belang goed de vorstgraden te tellen per regio. Een leuk artikel hierover is het IJsgroeimodel van Jan Oude Voshaar.


pagina 56 | Je weg zoeken op het ijs

Zeer illustratieve toelichtende Engels ondertitelde filmpjes van Krister Valtonen.